Vũ điệu lửa

ĐINH NGỌC HÙNG (Hải Dương)

A Hoa lấy chồng, đã có con. Tính cả thằng bé đang địu trên lưng là ba. Hai đứa đầu là gái. Chúng đã biết đeo gùi, cõng củi. Con gái ở bản này là thế. Phải chuẩn bị củi từ bây giờ để đốt cho một đống lửa trong đời.

Hai đứa con gái lầm lì ít nói, giống hệt A Hoa ngày trước. Suốt chặng đường có bao thứ để cười được mà chúng không hề mỉm miệng. Cứ cung cúc đi theo cái dáng thập thễnh của cha. Chồng A Hoa đi đầu dắt ngựa, lưng cũng địu một gùi lớn: Là gạo nếp. Vừa đi vừa vung roi da “ùy ùy” giục. Cái chân thọt phải nhấc lên cao để thả những bước dài. Chồng A Hoa bị què trong một lần đi gỗ bị đá đè. Cuộc sống ngắn ngủi của con người có bao sự bất trắc luôn rình rập. Bản đã hiện ra sau sườn núi. Cả gia đình đang vội vã về nhà trước khi bóng tối sập xuống.

Mấy năm nay cha A Hoa không mấy khi rời khỏi bếp lửa và cái điếu ục. Bước xuống bậc thang là chân run. Hồi trẻ ông từng là tay săn trầm gỏi nhất bản. Người già kể: Tìm trầm rất khó, không phải vài ngày mà được. Thường là phải hàng tuần, hàng tháng mới có kết quả và phải vào tận những cánh rừng nguy hiểm.

Người ta đi tìm trầm có phường có hội, cha A Hoa chỉ đi độc một mình. Ông nói: Con người chiến thắng rừng thiêng không phải ở số lượng đông hay ít mà ở quả tim trong lồng ngực. Quả tim đó từ khi bước chân ra khỏi nhà đến khi trở về chỉ đập một nhịp không loạn.

***

Lửa đã đốt từ chiều. Thêm củi nữa … Lửa bùng cháy dữ dội. Thêm củi... Lửa hoang dã cựa mình. Nhịp trống đất thôi thúc lửa ma mị… Lửa vươn mình liếm qua mái nhà trâu đực, liếm qua mái nhà trâu cái. Có tiếng súng kíp. Có tiếng đổ rầm. Tiếng hú hét, vừa quen vừa lạ, vừa xa vừa gần. Thấy trái tim muốn ra ngoài lồng ngực, sởn chân tóc, thấy bàn chân muốn nhún nhảy. Lại một con trâu được mổ.

Em gái A Hoa không còn tỉnh nữa. Lửa mang khuôn mặt nó. Từ chiều tới giờ, A Hằng đã nắm tay đám con trai con gái nhảy nhiều vòng bên đống lửa. A Hằng đã nắm tay người tình cũ, nắm tay La Rú nhảy nhiều vòng bên bếp lửa. A Hoa cũng nhảy. Giờ đã thấm mệt, A Hoa ngồi tựa cột sàn nhìn đám trai gái nhảy. A Hoa nhảy nữa đi. Ninh Đam đang quấn quýt bên một cô gái trẻ. Nó gọi. Nụ cười của nó hớp hồn nhiều người con gái. Chính A Hoa cũng bị hớp hồn. Nó đa tình. Nó đã làm cho nhiều người con gái rơi nước mắt. Nhưng nó chưa khi nào thôi đi tìm kiếm người tình mới. Hai hôm trước, còn có người con gái tìm đến ngủ với nó trước khi về nhà chồng. Dù chuếnh choáng A Hoa vẫn nhận ra tiếng trâu trong gầm sàn cọ mình. Tiếng khịt khịt con lợn cỏ. Bất giác A Hoa bật cười. A Hoa không nghĩ nữa.

Từng tảng thịt lớn được ném lên lá rừng. Từng xiên thịt lớn được đưa vào lửa. Từng miếng thịt lớn được bốc bỏ vào mồm. Thịt dính đầy kẽ răng. Đêm này chỉ có thịt và rượu. Từ lúc đốt lửa mới chỉ hết có một trâu. Còn trâu nữa đang buộc dưới gầm sàn. Thêm nhiều chum rượu dán giấy đỏ… Thêm nhiều bát rượu cạn, thêm nhiều gương mặt ửng đỏ, nhiều bước chân nhún nhảy vòng tròn bên bếp lửa. Tiếng trống đất càng trầm sâu, càng bí ẩn, càng thôi thúc, nghe như vọng từ lòng đất, nghe như rót từ trời cao. Bàn tay ai đó vừa chạm ngực bạn gái, vừa xoa mông bạn tình. Người con gái xấu hổ thét lên. Người già trong bản hít thuốc hóp má cười. Thầy mo Hoàng Sình uống cạn bát rượu gà gật. Có tiếng hát con gái. Có tiếng hát con trai. Lời hát cất lên không dứt. Có tiếng ừng ực tu rượu của người thua hát. Đêm nay sẽ còn kéo dài…

A Hằng không còn tỉnh nữa nhưng vẫn nhớ việc mình phải làm. A Hằng vào nhà lấy thêm một dải thắt lưng đỏ buộc vào hông. Từ giờ đến đêm A Hằng sẽ buộc thêm vào thắt lưng một dải nhiễu màu vàng. A Hoa cũng chuệnh choạng bước vào nhà, hai má chị đỏ dừ. Chị vừa sinh, đứa nhỏ nằm trong địu ngủ thin thít. Mấy năm trước, nhà chồng mới mang gà đến làm lễ đón chị về. Chị bảo về bên ấy vẫn thấy nhớ hơi nhà cũ, mặt trời lặn...

Chiếc thắt lưng xanh và chiếc thắt lưng đỏ làm cho A Hằng càng thêm rực rỡ. Luật tục là thiêng liêng, không có ngoại lệ. Từ khi con gái biết cõng củi chất gầm sàn cho đống lửa hôm nay đã phải biết điều đó. Đừng phạm vào húy kỵ. Mẹ nói. A Hằng không nói gì. Ánh mắt của em gái làm A Hoa không biết nó nghĩ gì. Nó lầm lì giống A Hoa. Nhưng nó giống như con suối nhiều nhánh khó mà đoán định. Mẹ không phải bảo, A Hoa tự biết. A Hoa không trái luật tục. Khi A Hoa biết địu gùi cũng là lúc biết cõng củi. Điều húy kỵ được cõng lặng trên lưng cùng bó củi. Cái lưng A Hằng cũng cõng củi từ khi biết địu gùi. Ngày cưới chị, giữa sân cũng đốt một đống củi lớn thế này. Cũng có con trai con gái nhảy múa thâu đêm, cũng có những ông bà già trong bản ngồi uống rượu, hút điếu ục và nghe hát chằng cộộ. Cũng có thịt trâu xả thành miếng lớn, nướng trên ngọn lửa. Ngày cưới, mẹ cũng nói với chị những điều như hôm nay. Ở trong bản, người ta không cấm trai gái quan hệ. Các cô gái thường có ba, bốn người tình. Nhưng một khi đã chính thức đính hôn với ai, sẽ  phải cắt bỏ quan hệ với người khác. Đêm tân hôn, cô dâu không làm lễ động phòng với chú rể mà đến với người tình cũ để tạ ơn và hưởng đêm xuân với anh ta. Cô gái phải đi tạ ơn mỗi người tình một đêm rồi trở về với chồng. A Hoa cũng vậy. Chị đi bốn ngày mới về nhà với chồng. Buổi sáng chị trở về, chồng cùng cả nhà ra đầu lòng đón. Những người đàn ông khác, kể cả cha, cũng từng đón vợ mình trở về trong tâm trạng như vậy. Trong bữa ăn, chồng gắp thức ăn, múc canh đắng cho chị với ánh mắt trìu mến. Đêm đó hai người mới chính thức là vợ chồng. Luật tục có từ bao giờ đến mo bản Hoàng Sình cũng không nhớ. Chỉ biết một điều từ trước đến nay không ai được phép và chưa ai dám phạm vào điều húy kỵ. Sau cưới, A Hoa lại về ở với cha mẹ đẻ, thỉnh thoảng mới về nhà chồng, cho đến khi sinh đứa đầu lòng mới về hẳn với chồng.

Mỗi đêm trai gái nhảy múa quanh đống lửa thế này, A Hoa lại nhớ đến A Sinh. A Sinh nổi tiếng nhảy đẹp trong bản. Bước nhảy của A Sinh, đôi bắp chân trần trắng muốt chắc nịch làm chao đảo lòng bọn con trai gấp trăm bát rượu. Đêm xuống, đứa con trai trong bản nào cũng muốn được vào ngủ trong giường A Sinh. Nhưng đêm nào ngọn đèn trong phòng A Sinh cũng tắt. Vậy mà trái tim A Sinh lại buồn trước một người đàn ông đã có vợ. Việc A Sinh bỏ bản theo người đàn ông lạ mặt buôn muối về xuôi làm cả bản sửng sốt. A Hằng bước ra, nhiều con mắt liếc lại. A Hằng bắt gặp ánh mắt người tình cũ vừa uống ực bát rượu. A Hằng bắt gặp ánh mắt La Rú vừa tu ực bát rượu. Lễ cưới tổ chức ở nhà gái, có đủ cả hai họ. Không làm cỗ nhiều món, chỉ uống rượu với thịt trâu nướng. Phải cho đủ ba trâu mới là cưới to. A Hằng muốn nhảy nữa nhưng chân cứ ríu lại. Sao cô A Sinh biết hôm nay A Hằng cưới mà về. Sao về cô A Sinh không chịu vào uống rượu, ăn thịt trâu mừng đám cưới A hằng mà cứ đứng ở gốc ngõa nhìn. Rồi cô cười. Rồi cô khóc. Cô bảo hôm nay không phải là đám cưới A Hằng. Hôm nay là đám  cưới của cô. Ừ! A Hằng cũng muốn được ăn thịt trâu, uống rượu cưới cô A Sinh. Nào! Để A Hằng uống cho đám cưới của cô nhé. A Hằng, đừng đi ra đó. Có tiếng ai vừa gọi. Có bàn tay ai vừa nắm tay A Hằng kéo lại. Chị gái uống thêm nhiều bát rượu. Chị gái không còn tỉnh nữa. Anh rể nằm gác đầu lên đùi chị ngủ bên đống lửa. Ninh Đam và người con gái nhảy cùng lúc trước đã biến đâu mất. A Hằng biết nó sẽ đi suốt đêm nay không về. Vài cặp trai gái khác cũng đã lặng lẽ tách khỏi đám đông. Lửa vẫn cuồn cuộn cháy giữa sân. Người già vẫn hút thuốc uống rượu. Trai gái vẫn vừa nhảy múa vừa hát chằng cộộ.

Đứa trẻ khóc, A Hoa vạch áo nhét đầu vú vào miệng nó. Nó nín khóc, vểnh tai nghe nhịp trống. “A Hoa, đừng ngồi đó nữa, đi vào nhà thôi”. Chồng nói. A Hoa nghe nhưng không đứng dậy. A Hoa muốn ngồi lại đó. Sắp đến lúc A Hằng vào nhà thắt dải nhiễu màu vàng. A Hoa muốn chờ xem. A Hoa đang bị lửa cuốn đi. Từ nhỏ A Hoa đã quen với hình ảnh trai gái nhảy múa bên đống lửa, những ông già, bà già ngồi uống rượu và hút điếu ục thế này. Nó gần gũi, và thân quen. Nó là tất cả những gì A Hoa biết. Cuộc đời những con người ở bản này giống như con đường mòn trên núi. Mỗi sáng mở cửa sổ ra đã thấy, cũ kỹ, quen thuộc thế rồi ngày mai vẫn đi lại, đi cho đến hết đời. Giờ A Hoa nhắm mắt cũng nhớ được từng cái ổ gà, từng mô đá. Nhưng con đường mòn ấy còn có những đoạn tuyệt đẹp như đêm nay.

Người già vẫn uống. Trai gái vẫn nhảy. Bước nhảy đều hơn, điêu luyện hơn, thăng hoa và bay bổng. Nhịp trống đất càng dồn dập thôi thúc. Nhưng bên đống lửa đêm nay vắng nhiều gương mặt đàn ông con trai, đàn bà con gái trong bản. Đàn ông con trai đi vào núi, tìm trầm, tìm vàng, tìm đá quý. Nhiều người trở về với vô số vàng. Nhưng ai trở về có vàng trong tay cũng chỉ sống được một dạo rồi chết. Người trong bản bảo, đó là ma rừng làm. Cũng có người chưa được cầm vàng trong tay đã chết. Chết vì sập hầm. Chết vì sốt rét. Khác với đám đàn ông đi vào rừng, đám đàn bà con gái đi xuống phố hoặc qua bên kia biên giới. Có nhiều cô gái lâu lâu lại tìm về thăm bản, mang cho gia đình mấy thứ vật dụng mà chỉ dưới xuôi mới có. Có cô thì chẳng bao giờ trở về. Phố phường với sự xa hoa sang trọng đã vĩnh viễn giữ chân họ.

A Hằng vừa thắt vào người dải nhiễu vàng. Đã đủ ba dải nhiễu. Người tình cũ đang đứng cạnh A Hằng. A Hoa uống thêm một bát rượu nữa. Rượu làm cho bước đi A Hoa chuếnh choáng. Nhưng A Hoa vẫn vịn cột đứng dậy. Cô hướng về phía A Hằng. Người tình cũ A Hằng đã đi ra cổng. A Hằng cũng đã bước theo ra cổng. Lửa lại được giục cháy to thêm. Thêm nhiều bát rượu lớn được rót ra. Thêm nhiều thịt được ném vào lửa. Bước chân nhảy múa càng gấp gáp. A Hằng đã đi và sẽ đi hết đêm này...

Có tiếng người nhốn nháo. Có nhiều ánh đuốc cháy rừng rực. Có nhiều bóng người nhào ra cổng. Mọi người kéo nhau đi đâu thế nhỉ. A Hoa muốn vịn cột đứng lên mà không thể được. Có lẽ A Hoa đã say thật…

***

Đống lửa đốt giữa sân đã rụi mấy ngày trước. Cả nhà A Hoa đang chuẩn bị trở về nhà. Cha A Hoa bước từ trên hiên nhà xuống xoa đầu hai đứa cháu. Mẹ A Hoa nhét vào gùi của đứa lớn gói xôi bọc trong lá rong rừng. Đó là phần xôi cho cả nhà ăn đi đường. Vợ chồng A Hằng không xuống mà mở cửa sổ nhìn ra. A Hoa mới rời cái buồng có cửa sổ nhìn ra núi đó được mấy năm. Giờ vợ chồng A Hằng sẽ ở đó cho đến khi A Hằng sinh đứa con đầu lòng. Chồng A Hoa đặt gùi lên lưng ngựa rồi quất roi giục. Hai đứa con gái co chân chạy theo cha. A Hoa quay nhìn lại ngôi nhà xưa một lần nữa rồi xốc lại dây địu, bước theo. Đứa nhỏ trên lưng A Hoa vừa được mẹ nhá nhét cho mấy miếng xôi, giờ đang đưa mắt thao láo nhìn xung quanh. Giữa bản có tiếng chiêng theo gió vọng lại. Đó là tiếng chiêng cúng ma Hoàng Sình. Người làng vẫn đồn đại, mỗi lần A Sinh xuất hiện sẽ có một người đàn ông trong làng chết. Chẳng ai nghĩ người đó lại là thầy mo Hoàng Sình. Hôm trước, người ra suối lấy nước sớm nhất phát hiện thấy xác thầy mo Hoàng Sình nằm vắt trên một cái rễ ngõa. Hình như người ta tìm thấy ở tay người chết có nhiều vết răng rắn độc.

Hai đứa nhỏ không còn lầm lì như lúc đi. Bàn chân chúng chạy trên những đám cỏ tốt bợt nhặt quả ngõa mật. Đó là nền cũ của những ngôi nhà sàn trâu cái, trâu đực được người dưới xuôi lên mua giờ bỏ hoang. Mặt trời đã nhô lên khỏi dãy núi cao nhất. Chỉ qua chiều, cả nhà A Hoa sẽ về đến bản./.