Nghệ sĩ nhiếp ảnh Bạch Ngọc Anh: Cảm hứng sáng tạo khơi dậy từ tình yêu hoa, cỏ

QUỲNH UYỂN

Năm 1981, thầy giáo Bạch Ngọc Anh một buổi lên lớp, một buổi cầm máy ảnh rong ruổi khắp Đà Lạt chụp hình dịch vụ cho du khách để cùng vợ (cũng là nhà giáo) vượt qua giai đoạn khó khăn nhất, nuôi lớn 3 người con. Năm 2005, khi đã ở tuổi 52, gánh nặng cơm áo không còn, ông mới thực sự dấn thân vào cuộc chơi ánh sáng. Trở thành một trong 4 nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) của Lâm Đồng vinh dự được phong tặng tước hiệu nghệ sĩ nhiếp ảnh xuất sắc E.FIAP danh giá, NSNA Bạch Ngọc Anh vẫn luôn lặng lẽ, khiêm nhường, không ngừng sáng tạo.

Miệt mài đi tìm khoảnh khắc thật

Đến với nhiếp ảnh nghệ thuật muộn, nhưng NSNA Bạch Ngọc Anh tự nhủ “Không gì là không thể, người ta làm được thì mình cũng sẽ làm được”. Mới đầu gặp gì cũng chụp, không biết xử lý hình ảnh hậu kỳ nên dù chụp khoảnh khắc thật, không dàn dựng, không nâng được chất của ảnh, sẽ chỉ là chất liệu thô mộc, chứ chưa là tác phẩm, không dùng được vào việc gì, ông không nản lòng.

Vốn biết 2 ngoại ngữ (tiếng Anh và Nga), ông ngày đêm đọc các tài liệu về nhiếp ảnh trong và ngoài nước; tự học, tự mày mò tìm hiểu xem trong quá trình chụp mình mắc lỗi chỗ nào. Nếu trước đây ông không biết gì về hậu kỳ, thì quá trình tự học, tự đọc, tự tích lũy, thực hành, ông đã tự biết nâng tầm tác phẩm của mình. Ông trở nên tự tin từ cách chọn ánh sáng, bố cục, nội dung, chủ đề đến cách tính cự ly để có hình ảnh rõ nét. Mỗi ngày ông đều nhìn ra những cái đẹp mà người khác không nhìn ra, chớp được những khoảnh khắc mà người khác bỏ qua.

Ảnh nghệ thuật chính là những khoảnh khắc chứa đựng chân - thiện - mĩ khiến người ta rung cảm. Để bắt trúng khoảnh khắc ấy thì ngoài tài năng, nhạy bén, khả năng dự cảm của người nghệ sĩ, còn là may mắn - NSNA Bạch Ngọc Anh trải lòng. Tác phẩm “Lời cổ nhân” ở nhà lớn Long Hải chụp các cụ ông ngồi viết liễn câu đối giữa khung cảnh kiến trúc cổ: Trong khi các đồng nghiệp hướng ống kính ngang chụp trực diện các cụ, NSNA Bạc Ngọc Anh đã tìm cách đứng lên cao, hướng ống kính từ trên xuống chụp từ phía sau, ông đã tạo nên tác phẩm riêng biệt, xuất thần với hàng liễn đỏ nổi bật. Với góc máy lạ, khoảnh khắc thật, tác phẩm của ông đoạt Giải ảnh xuất sắc quốc gia năm 2011.

Giải thưởng như nguồn khích lệ, ông đi khắp nơi, từ rừng xuống biển, từ núi đến đồng bằng, chụp không kể nắng - mưa, ngày - đêm, gặp gì cũng chụp. Cần mẫn lao động nghệ thuật ông đã chớp được nhiều khoảnh khắc để đời, dù chỉ chụp bằng máy Canon, không ống kính, không có chân máy, ông phải tỳ vào bất cứ thứ gì cố định bắt gặp bên cạnh mình làm điểm tựa để chụp. Trong điều kiện khó khăn, niềm đam mê sáng tạo đã được đền đáp, tác phẩm của NSNA Bạch Ngọc đã tham gia 250 triển lãm ảnh quốc tế ở khắp năm châu với hơn 100 tác phẩm, đoạt nhiều huy chương các loại trong các cuộc thi ảnh theo từng chủ đề. Năm 2009, ông được kết nạp vào Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam, được trao tước hiệu A.VAPA; năm 2011 ông được Liên đoàn Nhiếp ảnh Nghệ thuật quốc tế (FIAP) trao tước hiệu A.FIAP; năm 2013 ông tiếp tục vinh dự được phong tặng tước hiệu E.FIAP (Excellence FIAP - nghệ sĩ nhiếp ảnh quốc tế xuất sắc).

Khơi nguồn sáng tạo từ tình yêu cỏ cây, hoa lá

Tuổi mỗi ngày một cao, sức khỏe không còn đủ cho những chuyến đi sáng tác xa, NSNA Bạch Ngọc Anh bắt đầu hướng ống kính vào những điều gần gũi. Đà Lạt tươi đẹp, “mẹ” thiên nhiên luôn hào phóng, chụp thiên nhiên không cần “người mẫu”, không tốn công dàn dựng. Thực vật vốn có sẵn, chỉ cần để tâm quan sát, muốn chụp bao nhiêu cũng dược, chụp lúc nào tùy ý. Vì thế, từ 8 năm qua, ông chọn cho mình một “khoảng trời riêng” chụp cỏ, cây, hoa, lá trong vườn nhà mình, ghé thăm vườn hàng xóm, sáng tác ngay tại chốn mưu sinh (Vườn hoa thành phố).

Hiện nay nhiếp ảnh nghệ thuật vẫn chưa thoát ra khỏi xu hướng thiên về dàn dựng cho gần giống như thật theo ý đồ của tác giả, ảnh nghệ thuật còn bị ràng buộc của sự nhập nhằng với ảnh thời sự. Vì thế những tác phẩm được gọi là nghệ thuật ấy có thể có “mĨ”, có thể có “thiện” nhưng tuyệt nhiên không có “chân”. Trong khi, đỉnh cao của ảnh nghệ thuật là đạt đến chân - thiện - mĩ, bản thân thiên nhiên đã chứa đựng giá trị chân - thiện - mĩ. Vẻ đẹp của thiên nhiên luôn chân thực, không giả dối. Cái đẹp thường toát lên từ những điều giản dị đơn sơ, có khi chỉ là một bông hoa sắp tàn trong bụi rậm, có khi chỉ là ngọn dây leo bên hàng rào ta vẫn quen nhìn thấy; nhưng nhiếp ảnh chính là vẽ bằng ánh sáng, hình ảnh đã có “mẹ” thiên nhiên sắp đặt sẵn, nếu đúng vào lúc ánh sáng chiếu qua, ngưởi nghệ sĩ chỉ cần “rình” chớp đúng khoảnh khắc, đúng thời sáng sẽ tạo nên tác phẩm đẹp.

Bằng tình yêu thiên nhiên, NSNA Bạch Ngọc Anh đã đưa những cây cỏ tưởng chừng như đơn giản trở nên lung linh, kỳ diệu, có hồn, khiến người xem ngạc nhiên. Ông chụp bông hoa mua đã tàn rơi hết cánh, chỉ còn 2 nhụy vẫn tận hiến vẻ đẹp. Trong lần đi thực tế sáng tác ở Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà, giữa muôn loài, ông chỉ chăm chú đến những loài hoa cỏ nhỏ bé dường như không ai để ý. Với ông, chụp ảnh thực vật là một quá trình khám phá rất thú vị, có khi rất bất ngờ đến sửng sốt trước những vẻ đẹp tiềm ẩn của tạo hóa làm cho ta thỏa mãn niềm đam mê và thăng hoa giữa những bề bộn đời thường. Để phát hiện và khai thác vẻ đẹp tiềm ẩn của cỏ, cây muôn màu, muôn sắc, ông đã tự “luyện” cho mình có cái nhìn sắc bén, nhưng trên hết vẫn là tình yêu với thiên nhiên. Những cú bấm máy bằng trái tim rung cảm của người nghệ sĩ đã truyền đến cho người xem niềm rung cảm trước cái đẹp, nhân lên tình yêu và lòng biết ơn với thiên nhiên.

Từ “mẹ thiên nhiên” ông đã đưa hình ảnh tươi đẹp của hoa, lá, cỏ cây, của Đà Lạt đến với nhiều triển lãm, cuộc thi ảnh trong nước và quốc tế. Giá trị nghệ thuật và mỹ cảm đã tạo cho tác phẩm của NSNA Bạch Ngọc Anh một dấu ấn riêng biệt. Ảnh thực vật của ông đã đoạt Giải Khuyến khích HOPA 2017, đoạt được Cúp FPF của Liên đoàn nhiếp ảnh Pháp với 07 tác phẩm ảnh đơn chụp về thực vật 2017; năm 2018 đoạt Huy chương Bạc GPU của Tổ chức nhiếp ảnh toàn cầu và Giải Ba tại Bungary...

Ở tuổi 68, NSNA Bạch Ngọc Anh vẫn luôn khát khao cống hiến, vẫn hăng hái tham gia mọi cuộc triển lãm ảnh nghệ thuật của Trung ương và địa phương bằng tinh thần “đã là nghệ sĩ thì phải sáng tạo, giống như thân tằm thì phải nhả tơ”. Không giấu nghề, không ôm ấp thành công cho riêng minh, ông luôn mở lòng chia sẻ kinh nghiệm, dìu dắt, giúp đỡ tận tình, truyền tình yêu, niềm đam mê cho các tay máy thế hệ sau. Với hàng ngàn tác phẩm, NSNA Bạch Ngọc Anh có ý tưởng in một cuốn sách về các loài hoa lá, cỏ cây với hình ảnh ông chụp từng loài kèm xuất xứ, tên gọi, tên khoa học, phân bố... tiện dụng cho việc tra cứu. Ấn phẩm vừa mang tính khoa học, vừa mang tính nghệ thuật để làm lan tỏa tình yêu thiên nhiên, trân trọng và bảo vệ thiên nhiên với thế hệ trẻ./.