Bên kia nhánh sông cạn

Truyện ngắn

Kate Chopin 1850-1904 là nhà văn viết truyện ngắn và tiểu thuyết người Mỹ. Ngày nay bà được một số người coi là người đi tiên phong cho các nhà văn nữ quyền của thế kỷ XX ở miền Nam hoặc có nền tảng Công giáo. Trong vòng một thập kỷ sau khi mất, Chopin được thừa nhận rộng rãi là một trong những nhà văn hàng đầu thời của mình.

Nguồn: katechopin.org

Nhánh sông cạn uốn cong như một vành trăng khuyết quanh mũi đất có ngôi nhà gỗ của La Folle. Giữa con suối và căn lều có một cánh đồng rộng lớn bị bỏ hoang nơi đàn gia súc được chăn thả khi nhánh sông cạn cung cấp đủ nước. Xuyên qua khu rừng trải ngược về những khu vực chưa ai biết đến, người phụ nữ đã vẽ nên một đường kẻ tưởng tượng và chị chưa bao giờ bước qua vòng tròn này. Đây là niềm đam mê kỳ lạ duy nhất của chị. Chị là một người phụ nữ to con đen đúa, hốc hác mới qua tuổi ba lăm. Tên thật của chị là Jacqueline, nhưng ai trong đồn điền cũng gọi chị là La Folle⁽¹⁾ vì hồi còn nhỏ chị đã khiếp đảm “đến mất trí” theo đúng nghĩa đen và không bao giờ lấy lại được hồn phách hoàn toàn. Hồi đó suốt ngày lúc nào cũng có những trận giao tranh nhỏ và bắn nhau kịch liệt trong rừng. Khi P’tit Maitre người nhuộm đen khói thuốc súng và đỏ vì máu loạng choạng bước vào ngôi nhà gỗ của mẹ Jacquelin lúc gần tối thì những kẻ săn đuổi đã đến gần sát nút rồi. Chị sống một mình trong ngôi nhà đơn độc vì phần còn lại của khu dân cư từ lâu đã bị chuyển đi đâu chị không thấy mà cũng không biết nữa. Chị khỏe mạnh hơn hầu hết cánh đàn ông và trồng bông, bắp và thuốc lá như người giỏi nhất trong số họ. Nhưng về thế giới bên ngoài nhánh sông cạn thì từ lâu rồi chị chẳng biết gì hết, nó giữ lại những gì trí tưởng tượng ốm yếu của chị nghĩ ra được.

Người ở Bellissime đã dần quen với chị và lối sống của chị, họ không nghĩ gì về nó hết. Ngay cả khi “Cụ chủ” mất, họ cũng không ngạc nhiên khi La Folle không đi qua khúc sông mà lại ngồi trên bờ bên nhà mình khóc than rên rỉ. P’tit Maitre giờ là là chủ của Bellissime. Ông là một người đàn ông trung niên có những cô con gái xinh đẹp và một cậu con trai nhỏ mà La Folle yêu như thể con của chính mình. Chị gọi nó là Cheri và vì vậy nên ai cũng gọi thế hết. Họ đều thích được ở cạnh chị và nghe những câu chuyện lạ thường về những thứ luôn diễn ra “ngoài đằng xa, bên ngoài nhánh sông cạn” ấy. Nhưng không ai vuốt ve bàn tay đen đúa của chị như cách Cheri làm hay ngả đầu mình lên đầu gối chị một cách nhẹ dạ đến vậy, hoặc ngủ thiếp đi trong vòng tay chị như nó vẫn quen làm. Vì giờ Cheri hầu như không làm vậy nữa, từ hồi nó trở nên kiêu hãnh khi sở hữu súng và cắt đi mái tóc xoăn lọn màu đen.

Mùa hè năm đó - mùa hè mà Cheri cho La Folle hai lọn tóc đen thắt nơ ruy-băng đỏ, nước trong nhánh sông cạn chảy chậm tới mức ngay cả trẻ con ở Bellissime cũng đi qua được còn gia súc được đưa tới đồng cỏ phía dưới cạnh dòng sông. La Folle thấy tiếc khi chúng đã đi mất hết vì chị yêu những người bạn không biết nói đó lắm, và thích cảm thấy rằng chúng có ở đó, nghe chúng gặm cỏ dần lên tới phần đất nhà chị vào ban đêm.

Chiều thứ bảy cánh đồng trở nên vắng vẻ. Cánh đàn ông đã lũ lượt kéo qua làng bên để tiến hành việc mua bán hàng tuần, còn phụ nữ bận việc nhà - La Folle cũng vậy. Sau đó chị vá rồi giặt nhúm quần áo của mình, cọ rửa nhà cửa và nướng bánh. Lúc làm cái công việc cuối cùng này chị không bao giờ quên Cheri. Hôm nay chị đã nặn bánh quy giòn thành những hình hấp dẫn tuyệt diệu cho nó rồi. Thế là khi thấy thằng bé lê bước đến qua cánh đồng quen thuộc với khẩu súng trường mới nhỏ nhắn sáng bóng trên vai, chị đã hân hoan gọi cậu ngay “Cheri! Cheri!” Nhưng Cheri không cần được gọi vì cậu đang tiến thẳng tới chỗ chị. Túi cậu cái nào cũng căng phồng quả hạnh, nho khô và một quả cam mà cậu đã giữ lại cho chị sau bữa tối vô cùng thịnh soạn diễn ra ở nhà. Đó là một cậu bé mười tuổi mặt mày vui vẻ. Khi cậu đã trút hết đồ trong túi ra rồi, La Folle vỗ đôi má đỏ hây hây tròn trĩnh của cậu, lau sạch đôi tay cậu dính đất trên tạp dề mình và vuốt thẳng tóc cậu. Rồi chị nhìn cậu cầm mấy cái bánh trong tay băng qua dải đất trồng bông sau nhà và biến vào khu rừng. Cậu đã khoe về những thứ mình sắp làm với khẩu súng ngoài đó.

“Dì có nghĩ trong rừng nhiều hươu lắm không La Folle?” - Cậu hỏi với vẻ tính toán của một thợ săn từng trải.

“Không, không đâu!”, người phụ nữ cười to. “Đừng tìm hươu nhé Cheri. Thế thì to quá. Nhưng nếu mang cho dì La Folle một con sóc mập ngon lành cho bữa tối mai thì dì sẽ hài lòng lắm.”

“Một con sóc chả bõ dính răng. Cháu sẽ mang về nhiều hơn một con đấy dì La Folle,” cậu đã khoe mẽ khoa trương thế lúc ra đi.

Một giờ sau, lúc người phụ nữ nghe tiếng súng của thằng bé nổ gần bìa rừng, chị sẽ chẳng nghĩ gì hết nếu không có một tiếng kêu la đau đớn theo sau. Chị rút tay ra khỏi chậu xà phòng, lau sạch chúng trên tạp dề và chạy nhanh hết sức bằng đôi chân run rẩy của mình có thể chịu được tới chỗ tiếng nổ. Đúng như chị lo sợ. Tới đó chị thấy Cheri nằm sóng soài trên mặt đất với khẩu súng bên cạnh. Cậu rên rỉ thảm thương: “Cháu chết rồi dì La Folle ơi! Cháu chết rồi! Cháu đi rồi!”.

“Không, không!”. Chị vừa kêu lên cương quyết vừa quỳ xuống bên cậu. “Vòng tay qua cổ dì La Folle nào Cheri. Không sao hết, sẽ không sao đâu”.

Chị nhấc cậu lên bằng đôi tay mạnh mẽ. Cheri đã cầm họng súng chĩa xuống. Cậu vấp ngã mà không biết làm cách nào lại như vậy. Cậu chỉ biết rằng có một viên đạn găm vào đâu đó trong chân mình và cậu nghĩ mình sắp chết rồi. Giờ với đầu ngả trên vai người phụ nữ, cậu rên rỉ, khóc lóc vì đau đớn và hoảng sợ.

“Ôi dì La Folle ơi! Dì La Folle! Đau quá cháu chịu không nổi rồi dì La Folle!”

“Đừng khóc nào bé con của dì, Cheri của dì!”. Người phụ nữ vừa dịu dàng nói vừa sải những bước dài. “Dì La Folle sẽ chăm sóc cậu; bác sĩ Bonfils sẽ tới giúp Cheri của dì khỏe lại mà.”

Chị đã tới được cánh đồng hoang. Chị vừa ôm cái gánh nặng quý báu của mình băng qua nó vừa bồn chồn nhìn hết bên này sang bên kia liên tục. Một nỗi sợ kinh hoàng phủ bóng lên chị - nỗi sợ thế giới bên ngoài nhánh sông cạn, nỗi khiếp đảm bệnh hoạn và điên cuồng chị đã ám ảnh từ hồi còn nhỏ. Lúc đến bên bờ sông chị đứng đó và hét lên gọi giúp đỡ như thể một sinh mạng trông cậy vào đó:

“Ối P’tit Maitre ơi! P’tit Maitre! Đến đây giúp với! Giúp với!”⁽²⁾

Không tiếng đáp lại. Những giọt nước mắt nóng hổi của Cheri làm cổ chị bỏng rát. Chị gọi hết người này đến người khác mà vẫn không ai trả lời hết. Chị kêu gào, than van; nhưng dù là không ai nghe thấy hay không để ý đến tiếng chị thì vẫn không gì đáp lại tiếng kêu điên cuồng của chị. Còn Cheri cứ rên rỉ khóc lóc và nài xin được mang về nhà với mẹ suốt. La Folle tuyệt vọng nhìn quanh lần cuối. Chị kinh hoàng cực độ. Chị siết chặt đứa trẻ vào ngực nơi cậu có thể cảm thấy tim chị đập như một cái búa tiếng bị bóp nghẹt. Rồi chị nhắm mắt lại bất thình lình chạy xuống bờ sông cạn và chỉ dừng lại khi đã trèo lên được bờ bên kia. Chị đứng đó run rẩy một chút lúc mở mắt ra. Rồi chị cắm đầu đi theo con đường mòn xuyên qua rừng. Chị không nói gì thêm nữa với Cheri mà chỉ liên tục thì thầm, “Lạy Chúa, xin người thương xót La Folle! Lạy Chúa, xin người thương xót con!” Bản năng dường như dẫn lối chị. Khi con đường mòn trải ra đủ quang đãng và bằng phẳng trước mắt, chị lại nhắm chặt mắt để không phải thấy cái thế giới chưa hề biết đến và đáng sợ đó.

Một đứa trẻ đang chơi với mớ cỏ dại nhìn thấy chị đến gần khu dân cư. Nó bật kêu lên một tiếng làm mất tinh thần.

“La Folle!” Nó hét lên với giọng cao gấp ba lần đầy dữ dội. “La Folle đã vượt qua nhánh sông cạn rồi!”. Tiếng kêu nhanh chóng lan xuống dãy nhà gỗ. “Kia kìa, La Folle đã vượt qua nhánh sông cạn rồi!”

Con nít, ông già, bà lão, người trẻ tuổi bế em bé trên tay, tất cả đều kéo ra cửa lớn và cửa sổ để nhìn cảnh tượng kinh hoàng này. Đa số bọn họ nhún vai với vẻ khiếp sợ đầy mê tín về việc nó có thể báo trước cho chuyện gì.

“Cô ấy đang bế Cheri!”. Vài người thét lên. Vài người táo bạo hơn tập hợp lại quanh chị rồi bám theo sát gót, chỉ lùi lại với vẻ kinh hoàng khác lạ lúc chị xoay gương mặt méo mó lại nhìn họ. Mắt chị đỏ ngầu và nước bọt đã tụ lại thành bọt trắng trên đôi môi đen xì của chị. Ai đó chạy trước chị tới chỗ P’tit Maitre đang ngồi với gia đình mình và khách khứa trên hành lang.

“P’tit Maitre! La Folle đã vượt qua nhánh sông cạn rồi! Nhìn chị ta kìa! Nhìn chị ta bế Cheri đằng kia kìa!”

Lời thông báo gây chú ý này là điều đầu tiên họ biết được về việc người phụ nữ đến. Giờ chị đã đến gần lắm rồi. Chị bước những sải chân dài. Mắt chị nhìn đăm đăm về phía trước đến tuyệt vọng và chị hít thở nặng nhọc như một con bò mệt mỏi vậy. Chị đặt thằng bé vào tay cha nó dưới chân cầu thang nơi chị không thể leo lên được. Rồi cái thế giới đối với La Folle nhìn có màu đỏ đột nhiên chuyển sang đen như cái ngày chị nhìn thấy thuốc súng và máu. Chị lảo đảo trong chốc lát. Trước khi một cánh tay giúp đỡ nào vươn tới được thì chị đã nặng nề ngã xuống đất. Khi La Folle tỉnh lại chị đã về nhà rồi, trong căn nhà gỗ và trên chiếc giường của mình. Ánh trăng tràn vào qua cửa lớn và cửa sổ để mở, soi sáng cho bà vú da đen đứng bên bàn pha chế một liều thuốc thảo mộc thơm.

Đã muộn lắm rồi. Những người khác tới và thấy chị cứ ngẩn ngơ thì lại đi. P’tit Maitre đã tới cùng với bác sĩ Bonfils, người nói rằng La Folle có thể sẽ chết. Nhưng thần chết đã bỏ qua chị. Chị nói rất rõ ràng và đều đều với bà Tante Lizette đang pha chế liều thuốc nước cho chị ở trong góc nhà đằng kia.

“Cho cháu một liều thuốc đi vú Tante Lizette, cháu sẽ đi ngủ.” Và chị ngủ thật; ngon lành tới mức bà lão Lizette êm ái lẻn đi mất không chút áy náy, lẳng lặng xuyên qua cánh đồng sáng trăng về nhà mình ở khu phố mới.

***

Tia sáng đầu tiên của buổi sáng mát mẻ ảm đạm đánh thức La Folle. Chị bình tĩnh nhổm dậy như thể chưa từng có sự hỗn loạn nào làm rung chuyển và đe dọa cuộc sống của mình hôm qua. Chị mặc bộ đồ vải bông thớ thô màu xanh dương và tạp dề trắng vào vì nhớ rằng hôm nay là chủ nhật. Sau khi pha một tách cà phê đen đặc và uống nó với vẻ thích thú, chị rời nhà và lại đi qua cánh đồng cổ xưa quen thuộc tới rìa nhánh sông cạn. Chị không dừng lại đó như hồi giờ vẫn vậy mà băng qua với một sải chân dài vững vàng như thể đã làm thế cả đời rồi.

Sau khi đã đi qua hết vùng cây bụi và cây dương mọc thành hàng bên bờ sông đối diện, chị thấy mình ở trên đường biên của một cánh đồng nơi ngập tràn bông vải trắng có sương đậu bên trên làm hàng mẫu đất sáng bừng lên như bạc đóng băng trong buổi sớm. La Folle hít một hơi dài và sâu lúc chị chăm chú nhìn miền quê này. Chị bước đi chậm rãi và ngập ngừng như người mới biết đi, vừa đi vừa nhìn quanh quất. Những ngôi nhà gỗ mà hôm qua phát ra những tiếng gào thét sau lưng chị giờ yên ắng. Chưa ai ở Bellissime dậy hết. Chỉ có chim chóc từ những bờ giậu đây đó phóng như bay là thức và hót vang những bài ca buổi sáng của mình thôi. Khi La Folle tới chỗ dải cỏ rộng mênh mông mềm như nhung bao quanh ngôi nhà, chị di chuyển chậm rãi lòng hân hoan qua bãi cỏ tươi tốt êm chân. Chị đứng lại để ngửi những mùi hương từ đâu đó xộc vào tâm trí mình với những kỷ niệm từ một quãng thời gian đã quá xa xăm. Kìa, chúng đang lặng lẽ đến bên chị từ hàng ngàn đóa vi-ô-lét xanh nhú lên khỏi những luống hoa um tùm, xanh tốt. Kìa, chúng đang đổ xuống từ những bông mộc lan lớn hình chuông như sáp mọc cao thật cao trên đầu chị và từ những bụi nhài quanh chị. Rồi bao nhiêu bông hồng không đếm xuể nữa. Cả hai bên phải trái đều có những cây cọ xòe tán rộng duyên dáng. Tất cả đều trông như bị bỏ bùa mê dưới ánh lấp lánh của sương mai.

Sau khi La Folle đã chậm rãi và thận trọng trèo lên nhiều bậc cầu thang dẫn lên mái hiên, chị quay lại nhìn xuống lối cầu thang nguy hiểm mình vừa đi qua. Rồi chị nhìn thấy dòng sông uốn khúc như một cái cung bạc dưới chân Bellissime. Nỗi hân hoan choán lấy tâm trí chị. La Folle nhẹ nhàng gõ vào cánh cửa gần bên. Mẹ Cheri cẩn trọng mở cửa ngay. Chị ta nhanh chóng che giấu nỗi ngạc nhiên khi thấy La Folle một cách khéo léo.

“A, La Folle! Có phải chị đấy không? Sao đến sớm thế?”

“Vâng thưa bà. Tôi đến để hỏi xem bé Cheri tội nghiệp của tôi sáng nay sao rồi.”

“Thằng bé thấy dễ chịu hơn rồi, cảm ơn chị La Folle. Bác sĩ Bonfils nói không có gì nghiêm trọng. Giờ nó đang ngủ. Chị quay lại lúc nó thức dậy rồi được không?”

“Không đâu bà. Tôi sẽ chờ tới khi bà nói rằng Cheri đã dậy.”

La Folle ngồi xuống bậc thang trên cùng của mái hiên. Vẻ ngạc nhiên và thực sự hài lòng hiện lên trên mặt chị khi lần đầu tiên trong đời chị ngắm mặt trời mọc trên cái thế giới mới mẻ, đẹp đẽ bên ngoài nhánh sông cạn./.

-------------

1. Tiếng Pháp nghĩa là “người điên”.
2. Tiếng Pháp.

TRƯƠNG THI MAI HƯƠNG (Bình Định)

(Dịch từ nguyên bản tiếng Anh)